Właścicielem miejskiej działki przy ul. Piotra Skargi w Iławie (dawniej kotłownia) na Starym Mieście po przetargu jesienią ubiegłego 2018 roku został znany iławski przedsiębiorca Piotr Szostak.

Właściciel m.in. iławskiego Hotelu Port 110 czy fabryki obuwia (w Grudziądzu) planuje postawić na kupionym przez siebie gruncie bloki mieszkalne. Zapłacił za działkę ponad 1 mln złotych.

TRZY EPOKI

Ruszyły pierwsze prace budowlane. Inwestycja na działce o powierzchni 0,2225 ha prowadzona jest pod nadzorem archeologicznym.

Już pierwsze ruchy koparki pokazały, że będzie ciekawie. Roboty ziemne odsłoniły fragment brukowanej ulicy oraz fragmenty piwnic i muru z kamienia naturalnego. Z wykopów wydobyto stare butelki i fragmenty porcelany.

– Brukowana część to fragment dawnej ul. Wodnej, a nie jak pierwotnie podano ul. Magazynowej, która była poprzeczna do ul. Wodnej – tłumaczy dr Wiesław Skrobot, który nadzoruje prowadzone roboty. – Gęsta zabudowa od strony północnej przylegała do ul. Magazynowej, która była zbudowana z rozbiórkowej cegły muru miejskiego. W tym miejscu wyszły dwie fazy, tj. średniowieczna i dziewiętnastowieczna. Szukamy także fazy osiemnastowiecznej, która powstała po wielkim pożarze miasta. Widoczny bruk ma dokładną datację, został on ułożony w 1864 roku.

GDZIE STAŁA SYNAGOGA?

W tej części Iławy znajdowała się także pochodząca z lat 30. XVIII wieku iławska synagoga. Sakralny budynek został podpalony w czasie Nocy Kryształowej w dniach z 9 na 10 listopada 1938 roku. Niestety po synagodze nie zostały żadne zdjęcia.

– Można powiedzieć, że synagoga znajdowała się w przebiegu dzisiejszej ul. Konstytucji 3 Maja – kontynuuje Skrobot. – Synagoga była wcześniej domem prywatnym jednego z Żydów, który przeznaczył go na ten cel. Ta część miasta jest słabo zilustrowana. Jedyny dokument, który daje nam jakieś wyobrażenie o tych terenach, to katastry, czyli mapy z 1858 roku, na których są wymiary działek, nazwiska ich właścicieli czy numery ksiąg wieczystych.

Dzisiejsze miejsce wykopów to jedyny niezabudowany fragment Starego Miasta, gdzie zachowała się czytelna warstwa średniowieczna. W przekroju jednego wykopu z profilu jest widoczny pierwotny przebieg ul. Wodnej, są m.in. zauważalne rynsztoki.

BEZ PLANU ZAGOSPODAROWANIA

Prace archeologiczne na Starym Mieście potrwają kilka miesięcy, a zgodnie z prawem finansuje je inwestor.

Jak wskazuje Skrobot, część tej ciekawej historii znajduje się też na zewnątrz działki, na której prowadzone są badania. Jednak tamte tereny są własnością miasta oraz spółdzielni mieszkaniowej.

Sympatycy Internetowego Muzeum Iławy uważają, iż nieruchomość przy ul. Piotra Skargi nie powinna być sprzedana bez wcześniejszego określenia dla niego planu zagospodarowania, który narzucałby inwestorowi postawienie budynków stylizowanych na kamienice.

Komentujący temat ubolewali nad tym, że nie ma koncepcji rewitalizacji Starego Miasta, bez której nie uda się zrekonstruować tego miejsca i przedwojennej siatki ulic.

KONCEPCJA JAKO PUNKT WYJŚCIA

Co ciekawe, w marcu br. lokalny pasjonat historii Michał Młotek informował, że grupa studentów architektury krajobrazu z Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie w ramach pracy koła naukowego architektów krajobrazu „Horyzont” pod przewodnictwem dr inż. Mariusza Antolaka przygotowuje koncepcję rewitalizacji obszaru Starego Miasta w Iławie.

– Koncepcja przygotowana przez studentów będzie punktem wyjścia do tego, aby dyskutować dalej nad rewitalizacją Starego Miasta, co do której każdy ma inną wizję – wyjaśnia Michał Młotek. – My co jakiś czas mówimy o rewitalizacji, ale tak naprawdę nie wiemy, o czym dokładnie. W mojej ocenie jest to wizja wprowadzenia pewnych akcentów i życia na starówkę, a nie kompletnej przebudowy, bo to jest nierealne. Inicjatywa wykonania koncepcji rewitalizacji przez studentów nie jest realizowana przez urząd miasta, ale przez pracowników. Urząd też się w to włącza. Dodatkowo to, co przygotują studenci, będzie darmowe i nie trzeba będzie wykładać nie wiadomo jakich pieniędzy na koncepcję.

Przy okazji prac prowadzonych na Starym Mieście pojawiła się także kwestia tego, gdzie trafią znaleziska wydobyte z wykopów. Gdyby istniało muzeum w Iławie, eksponaty trafiłyby pewnie do niego, a tak będą najpewniej wywiezione do najbliższego muzeum i trudno będzie je później odzyskać.